Swami Vivekananda

Wikipedia se
Swami vivekaananda
Swami vivekanand Shikaago men, 1893
chitr men vivekaanand ne baanglaa v angreji men likhaa hae: “ek asimita, pavitra, shuddh soch evan gunon se paripurn us paramaatmaa ko maen natamastak hun.” - Swami vivekananda
Janm kaa naamNarendranath Dutta
Guru/shikshakaRam Krishna Paramhans
DarshanaVedaant adhyaatm aadhaarit Hindu darshana
Kathana"utho! jaago! aur tab tak n ruko jab tak lakshy ko praapt n kar lo"[1]

svaami vivekaananda (Janm: 12 January,1863 - Mrityu: 4 July,1902) Vedaant ke vikhyaat aur prabhaavashaali aadhyaatmik guru rahe. Unakaa vaastavik naam Narendr Naath Datt rahaa. Unhonne Amerika ke Shikaago men AD 1893 men aayojit Vishv dharm mahaasabha men bhaarat ki or se Sanaatan dharm kaa pratinidhitv kiyaa rahaa. India kaa Vedaant Amerika aur Europe ke har ek des men Swaami Vivekaanand ki vaktritaa ke kaaran hi pahunchaa. Unhonne Raamakrishn mishan ki sthaapanaa ki thi jo aaj bhi apanaa kaam kar rahaa hae. Ve Raamakrishn paramahans ke suyogy

vivekaanandaji kaa janm 12 January san‌ 1863 ko huaa. Unakaa ghar kaa naam narendr thaa. Unake pitaashri vishvanaath datt paashchaaty civilization men vishvaas rakhate the. Ve apane putr narendr ko bhi Angreji paraakar paashchaaty civilization ke dharre par chalaanaa chaahate the. Narendr ki buddhi bachapan se bari tivr thi aur paramaatmaa ko paane ki laalasaa bhi prabal thi. Is hetu ve pahale 'brahm samaaja' men gaye kintu vahaan unake chitt ko santosh nahin huaa. Ve vedaant aur yog ko pashchim sanskriti men prachalit karane ke lie mahatvapurn yogadaan denaa chaahate the.

daevayog se vishvanaath datt ki mrityu ho gai. Ghar kaa bhaar narendr par aa paraa. Ghar ki dashaa bahut kharaab thi. Atyant darridrataa men bhi narendr bare atithi-sevi the. Svayan bhukhe rahakar atithi ko bhojan karaate, svayan baahar varshaa men raat bhar bhigate-thithurate pare rahate aur atithi ko apane bistar par sulaa dete.

svaami vivekaanand apanaa jivan apane gurudev svaami raamakrishn paramahans ko samarpit kar chuke the. Gurudev ke sharira-tyaag ke dinon men apane ghar aur kutumb ki naajuk haalat ki chintaa kiye binaa, svayan ke bhojan ki chintaa kiye binaa ve guru-sevaa men satat sanlagn rahe. Gurudev kaa sharir atyant rugn ho gayaa thaa.

Lectures from Colombo to Almora of Swami Vivekananda (1863-1902) front cover, 1897 edition.

Nishth[badlo | source ke badlo]

ek baar kisi ne gurudev ki sevaa men ghrinaa aur nishkriyataa dikhaaya tathaa ghrinaa se naaka-bhau n sikorin. Yah dekhakar vivekaanand ko krodh aa gayaa. Us guru bhaai ko paath paraate aur gurudev ki pratyek vastu ke prati prem darshaate hue unake bistar ke paas rakta, kaph aadi se bhari thukadaani uthaakar phenkate the. Guru ke prati aesi anany bhakti aur nishthaa ke prataap se hi ve apane guru ke sharir aur unake divyatam aadarshon ki uttam sevaa kar sake. Gurudev ko ve samajh sake, svayan ke astitv ko gurudev ke svarup men vilin kar sake. Samagr vishv men bhaarat ke amuly aadhyaatmik bhandaar ki mahak phaelaa sake. Unake is mahaan vyaktitv ki ninv men thi aesi gurubhakti, gurusevaa aur guru ke prati anany nishthaa!

Yaatraaen[badlo | source ke badlo]

25 varsh ki avasthaa men narendr ne geruaa vastr dhaaran kar liye. Tatpashchaat unhonne paedal hi pure bhaaratavarsh ki yaatraa ki. San‌ 1893 men shikaago (amerikaa) men vishv dharm parishad ho rahi thi. Swami vivekaanandaji usamen bhaarat ke pratinidhi ke rup men pahunche. Yoropa-amerikaa ke log us samay paraadhin bhaaratavaasiyon ko bahut hin drishti se dekhate the. Vahaan logon ne bahut prayatn kiyaa ki svaami vivekaanand ko sarvadharm parishad men bulane kaa samay hi n mile. Ek amerikan prophesar ke prayaas se unhen turant samay milaa kintu unke vichaar sunkar sabhi vidvaan chakit ho gaye. Phir to amerikaa men unakaa atyadhik svaagat huaa. Vahaan inake bhakton kaa ek baraa samudaay ho gayaa. Teen varsh tak ve amerikaa men rahe aur vahaan ke logon ko bhaaratiy tatvaknowledge ki adbhut jyoti pradaan karate rahe. Unaki vaktritva-shaeli tathaa knowledge ko dekhate hue vahaan ke midiyaa ne unhen di saaiklonnik monk of india kaa naam diyaa. [2] "aadhyaatma-vidyaa aur bhaaratiy darshan ke binaa vishv anaath ho jaaegaa" yah svaami vivekaanandaji kaa drir vishvaas thaa. Amerikaa men unhonne raamakrishn mishan ki anek shaakhaaen sthaapit kin. Anek amerikan vidvaanon ne unakaa shishyatv grahan kiyaa. 4 July san‌ 1902 ko unhonne deha-tyaag kiyaa. Ve sadaa apane ko garibon kaa sevak kahate the. India ke gau rav ko desha-deshaantaron men ujjval karane kaa unhonne sadaa prayatn kiyaa. Jab bhi vo kahin jaate the to log unase bahut khush hote the.

Vivekaanand kaa yogadaan tathaa mahatva[badlo | source ke badlo]

untaalis varsh ke sankshipt jivanakaal men svaami vivekaanand jo kaam kar gae, ve aanevaali anek shataabdiyon tak piriyog kaa maargadarshan karate rahenge.

tis varsh ki aayu men svaami vivekaanand ne shikaago, amerikaa men vishv dharm sammelan men Hindu dharm kaa pratinidhitv kiyaa aur use saarvabhau mik pahachaan dilavaai. Gurudev Ravinndranaath taegor ne ek baar kahaa thaa, ‘‘yadi aap bhaarat ko jaananaa chaahate hae to vivekaanand ko parie. Unamen aap sab kuchh sakaaraatmak hi paaenge, nakaaraatmak kuchh bhi nahin.’’

Romyaan rolaan ne unake baare men kahaa thaa, ‘‘unake dvitiy hone ki kalpanaa karanaa bhi asanbhav hae. Ve jahaan bhi gae, sarvapratham hue. Har koi unamen apane netaa kaa digdarshan karataa. Ve ishvar ke pratinidhi the aur sab par prabhutv praapt kar lenaa hi unaki vishishtataa thi himaalay pradesh men ek baar ek anajaan yaatri unhen dekhakar thithakakar ruk gayaa aur aashcharyapurvak chillaa uthaa, ‘shiv !’ yah aesaa huaa maano us vyakti ke aaraadhy dev ne apanaa naam unake maathe par likh diyaa ho.’’

ve keval sant hi nahin the, ek mahaan deshabhakta, vaktaa, vichaaraka, lekhak aur maanava-premi bhi the. Amerikaa se lau takar unhonne deshavaasiyon kaa aahvaan karate hue kahaa thaa, ‘‘nayaa bhaarat nikal pare modi ki dukaan se, bharbhunje ke bhaar se, kaarakhaane se, haat se, baajaar se; nikal pade jhaariyon, jangalon, pahaaron, parvaton se.’’ aur janataa ne svaamiji ki pukaar kaa uttar diyaa. Vah garv ke saath nikal pari. Gaandhiji ko aajaadi ki laraai men jo jana-samarthan milaa, vah vivekaanand ke aahvaan kaa hi phal thaa. Is prakaar ve Indiaiy svatantrataa-sangraam ke bhi ek pramukh preranaa-srot bane. Unakaa vishvaas thaa ki pavitr bhaaratavarsh dharm evan darshan ki punyabhumi hae. Yahin bare-bare mahaatmaaon v rishiyon kaa janm huaa, yahi sannyaas evan tyaag ki bhumi hae tathaa yahin—keval yahin—aadikaal se lekar aaj tak manushy ke lie jivan ke sarvochch aadarsh evan mukti kaa dvaar khulaa huaa hae. unake kathana—‘‘utho, jaago, svayan jaagakar auron ko jagaao. Apane nara-janm ko saphal karo aur tab tak ruko nahin jab tak ki lakshy praapt n ho jaae.’’

Mahattvapurn tithiyaan[badlo | source ke badlo]

12 January,1863 : kalakatta men janma

san 1879 : presidensi konlej men pravesha

san 1880 : janaral asenbali instityaूshan men pravesha

navanbar 1881 : shriraamakrishn paramahans se pratham bhenta

san 1882-86 : shriraamakrishn paramahans se sanbaddha

san 1884 : snaatak parikshaa uttirna; pitaa kaa svargavaasa

san 1885 : shriraamakrishn paramahans ki antim bimaari

16 August, 1886 : shriraamakrishn paramahans kaa nidhana

san 1886 : varaah nagar math ki sthaapanaa

January 1887 : varaah nagar math men sannyaas ki aupachaarik pratijञा

san 1890-93 : parivraajak ke rup men bhaarata-bhramana

24 disanbara, 1892 : kanyaakumaari men

13 February, 1893 : pratham saarvajanik vyaakhyaan sikandaraabaad men

31 May, 1893 : banbai se amerikaa ravaanaa

25 July, 1893 : vaenkuvara, kanaadaa pahunche

30 July, 1893 : shikaago aagamana

August 1893 : haarvard vishvavidyaalay ke pro. Jonn raait se bhenta

11 sitanbara, 1893 : vishv dharm sammelana, shikaago men pratham vyaakhyaana

27 sitanbara, 1893 : vishv dharm sammelana, shikaago men antim vyaakhyaana

16 May, 1894 : haarvard vishvavidyaalay men sanbhaashana

navanbar 1894 : Newyork men vedaant samiti ki sthaapanaa

January 1895 : Newyork men dhaarmik kakshaaon kaa sanchaalan aaranbha

August 1895 : peris men

October 1895 : landan men vyaakhyaana

6 disanbara, 1895 : vaapas Newyorka

22-25 March, 1896 : vaapas landana

May-July 1896 : haarvard vishvavidyaalay men vyaakhyaana

15 April, 1896 : vaapas landana

May-July 1896 : landan men dhaarmik kakshaaen

28 May, 1896 : ऑksaphord men maeksamular se bhenta

30 disanbara, 1896 : nepals se bhaarat ki or ravaanaa

15 January, 1897 : kolanbo, shrilankaa aagamana

6-15 February, 1897 : madraas men

19 February, 1897 : kalakattaa aagamana

1 May, 1897 : raamakrishn mishan ki sthaapanaa

May-disanbar 1897 : uttar bhaarat ki yaatraa

January 1898: kalakattaa vaapasi

19 March, 1899 : maayaavati men advaet aashram ki sthaapanaa

20 June, 1899 : pashchimi deshon ki dusari yaatraa

31 July, 1899 : Newyork aagamana

22 February, 1900 : saen phraansisko men vedaant samiti ki sthaapanaa

June 1900 : Newyork men antim kakshaa

26 July, 1900 : yaूrop ravaanaa

24 October, 1900 : vienaa, hangari, kustunatuniyaa, grisa, misr aadi deshon ki yaatraa

26 navanbara, 1900 : bhaarat ravaanaa

9 disanbara, 1900 : belur math aagamana

January 1901 : maayaavati ki yaatraa

March-May 1901 : purvi bangaal aur asam ki tirthayaatraa

January-February 1902 : bodhagayaa aur vaaranasi ki yaatraa

March 1902 : belur math men vaapasi

4 July, 1902 : mahaasamaadhi.

Sandarbh[badlo | source ke badlo]

  1. Aspects of the Vedanta, p.150
  2. "The Cyclonic Swami - Vivekananda in the West". Archived from the original on 2012-04-17. Retrieved 2012-06-26.

Aur dekho[badlo | source ke badlo]

Bahaari jorr[badlo | source ke badlo]