Jump to content

Maya sabhyata

Wikipedia se

Maya sabhyata ek puraana sabhyata rahaa jon ki lagbhag 250 se 1697 talak south-eastern Mexico, Guatemala, Belize aur Honduras aur El Salvador ke western hissa me rahis. Ii sabhyata ke uske puraana mandir aur akchhar khaatir jaana jaae hae. Christopher Columbus ke America aae se pahile Maya akchhar ii ilaaka ke sab se achchhaa likhe ke dhang rahaa. Maya sabhyata ke uske kalaa (art), ghar banae ke kalaa (architecture), mathematics, calendar aur astronomy ke khaatir bhi jaana jaae hae.

Aaj iske santaan (descendants), jiske Maya bolaa jaae hae, aur jiske abaadi (population) 6 million se jaada hae, 28 Mayan bhasa me baat kare hae aur wahii jagha rahe hae jahaan pe uulog ke purwaj (ancestors) rahat rahin.

2000 BC se 250 AD talak Maya ilaaka me kheti kare ke suruu karaa gais aur makai, bean, squash aur pepper boyaa gais rahaa. Ii jagha pe pahila sahar (city) ke 750 BC aur 500BC ke biich me banaawa gais rahaa. Ii sahar me smaarak (monuments), barraa mandir aur plaster karaa gais agwaarraa (facade) rahaa. 300 BC talak Maya ilaaka me hieroglyphic akchhar ke kaam me laawa jaawat rahaa. 250 BC se barraa barraa sahar ke banaawa gais rahaa aur ii sahar ke biich me rastaa bhi rahaa. Isme se Tikal aur Calakmul sabse jaada taagatwar rahaa. Ii duuno sahar ke biich me mukaabla (rivalry) ke biich me baad me abhi ke Mexico ke ilaaka ke ek aur sahar, Teotihuacan, bhi baad me aae gais. 9th century talak ii ilaaka me dher larrai bhais aur log sahar ke chhorr ke north ke bagal chal din. Iske baad fir se nawaa sahar banaa lekin 16th century me Spain ii jagha ke aapan niche kar liis.